WEB 3.0 – Kỷ nguyên mới của Internet

Sự xuất hiện của các công nghệ dựa trên blockchain như tiền điện tử, NFT, metaverse, blockchain và công nghệ sổ cái phân tán, v.v. đang được coi là báo trước của một kỷ nguyên mới của internet - một phiên bản web minh bạch và cởi mở hơn sẽ được gọi chung là do người dùng kiểm soát, thay vì những gã khổng lồ công nghệ như Google và Facebook.

Một số chuyên gia tin rằng Web phi tập trung này, còn được gọi là Web 3.0, sẽ mang lại sự minh bạch và dân chủ hóa hơn cho thế giới kỹ thuật số. Web 3.0 có thể thiết lập một hệ sinh thái kỹ thuật số phi tập trung, nơi người dùng có thể sở hữu và kiểm soát mọi khía cạnh của sự hiện diện kỹ thuật số của họ. Một số hy vọng rằng nó sẽ chấm dứt các hệ thống tập trung hiện có khuyến khích khai thác dữ liệu và vi phạm quyền riêng tư.

Các ý tưởng và xung đột dẫn đến Web 3.0

Năm 1999, Tim Berners-Lee đã giới thiệu thuật ngữ Semantic Web, một phiên bản phát triển của mạng internet hiện tại chủ yếu được điều hành bởi các “tác nhân thông minh” hoặc máy móc có thể xử lý nội dung theo cách giống như con người. Berners-Lee và những người khác đã mô tả tầm nhìn này trong bài báo trên tạp chí Scientific American "The Semantic Web" vào tháng 5 năm 2001, như là "một phần mở rộng của web hiện tại, trong đó thông tin được cung cấp ý nghĩa rõ ràng, cho phép máy tính và mọi người làm việc hợp tác tốt hơn".

Những phát triển gần đây cho thấy rằng Web 3.0 có thể không hoàn toàn giống như Semantic web do Tim Berners-Lee đề xuất, nhưng nó được mô tả là một bước tiến nhảy vọt đối với các mạng mở, không tin cậy và không cần sự cho phép.

Trở lại khi Berners-Lee thành lập World Wide Web, ông đã hình dung web đóng vai trò như một trung tâm thông tin mở; một không gian chung không được kiểm soát bởi cơ quan trung ương, do đó bất kỳ ai cũng có thể truy cập nó mà không cần bất kỳ sự cho phép nào. Một số chuyên gia cho rằng Web 3.0 là sự quay trở lại ý tưởng internet ban đầu được hình dung bởi Tim Berners-Lee.

Hơn 30 năm đã trôi qua kể từ khi World Wide Web lần đầu tiên ra đời, và theo thời gian, thế giới internet đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển khác nhau. Không có sách giáo khoa định nghĩa về Web 3.0, nhưng bằng cách trải qua các giai đoạn này, bạn có thể hình dung về cách Web 3.0 có thể định hình tương lai của trải nghiệm internet.

Web 1.0 - Kỷ nguyên của việc đọc cơ bản

Đây là phiên bản đầu tiên của Internet được phát triển bắt đầu từ năm 1989. Internet sơ khai này chủ yếu bao gồm các trang web được liên kết với nhau bằng các siêu liên kết. Nó còn được gọi là “read-only” web - nó không mang tính tương tác theo bất kỳ ý nghĩa quan trọng nào và phần lớn thông tin người dùng diễn ra ngoại tuyến. Các trang web riêng lẻ là các trang tĩnh được lưu trữ trên các máy chủ web do các nhà cung cấp dịch vụ internet điều hành. Mọi người sử dụng Web 1.0 này chủ yếu để đọc về mọi thứ, nhận thông tin cập nhật hoặc sử dụng trò chuyện văn bản tuyến tính. Có lẽ đáng ngạc nhiên là việc chạy quảng cáo đã bị cấm.

Web 2.0

Web 2.0 xuất hiện vào khoảng năm 1999 do sự xuất hiện của các nền tảng truyền thông xã hội, quảng cáo kỹ thuật số, viết blog và nhiều dịch vụ khác cho phép người dùng tương tác với internet. Web 2.0 không đề cập đến bất kỳ nâng cấp kỹ thuật cụ thể nào đối với Internet mà là sự thay đổi trong cách sử dụng Internet. Từ một nền tảng chỉ đọc, internet đã trở thành một nơi để tạo nội dung và trải nghiệm tương tác.

Sự ra mắt của iPhone vào năm 2007 đã phổ biến truy cập Internet di động cho phép chúng ta luôn kết nối. Tuy nhiên, Web 2.0 cũng có nghĩa là ngoài việc cho phép chúng ta thêm thông tin vào web, web cũng thu thập thông tin từ chúng ta. Nó có thể giám sát vị trí của chúng tôi, sở thích mua sắm, giao dịch tài chính, v.v.

Không còn nghi ngờ gì nữa, trong thời đại ngày nay, Internet đã trở nên hữu ích hơn, mang tính tương tác cao hơn và là một phần thiết yếu trong cuộc sống của chúng ta, nhưng điều này cũng dẫn đến việc tập trung hóa web.

Nó đã tạo ra những cách thức mới để tổ chức và kết nối với những người khác và thúc đẩy mức độ cộng tác cao hơn. Nhưng nó cũng đã mở ra những cơ hội mới cho việc theo dõi trực tuyến, bắt nạt trên mạng, doxing, phát tán thông tin sai lệch, đánh cắp danh tính và hơn thế nữa.

Một số người đổ lỗi cho điều này là do hầu hết các dịch vụ internet mà chúng ta sử dụng ngày nay đều được kiểm soát bởi những gã khổng lồ công nghệ như Google, Microsoft, Amazon và Facebook. Người dùng có rất ít quyền kiểm soát đối với cách dữ liệu của họ được sử dụng và đã có nhiều cáo buộc chống lại các công ty hàng tỷ đô la này (cũng như nhiều công ty nhỏ hơn phát triển mạnh trên web), cho thấy rằng họ thao túng người dùng, khai thác dữ liệu của họ để thu lợi, và đe dọa nghiêm trọng đến dân chủ và tự do ngôn luận.

Gần đây, Frances Haugen, một kỹ sư dữ liệu và nhà khoa học, đồng thời là cựu giám đốc sản phẩm của Facebook đã tố cáo, cáo buộc công ty cố tình không thực hiện hành động chống lại sự lan truyền thù địch và thông tin sai lệch trên các nền tảng truyền thông xã hội của mình. Trong một cuộc phỏng vấn với CBS, Haugen nói, “Điều tôi thấy ở Facebook nhiều lần là có xung đột lợi ích giữa những gì tốt cho công chúng và những gì tốt cho Facebook. Và Facebook, hết lần này đến lần khác, đã chọn cách tối ưu hóa cho lợi ích của chính mình, chẳng hạn như kiếm nhiều tiền hơn”. 

Mặc dù Facebook đã phản bác các tuyên bố của Haugen, nhưng đây không phải là lần duy nhất các ông lớn công nghệ phải đối mặt với trách nhiệm giải trình cho các hành động của mình. Đã có nhiều báo cáo về các chiến lược kinh doanh quá khích của Amazon, vi phạm quyền riêng tư của Facebook và việc Google sử dụng trí thông minh nhân tạo làm dấy lên những lo ngại lớn về an toàn liên quan đến Web 2.0.

Đây cũng là lý do tại sao nhiều chuyên gia công nghệ blockchain coi Web 3.0, một phiên bản an toàn hơn và rất cần thiết của internet.

Web 3.0: Kỷ nguyên mới của Internet

John Markoff, một phóng viên của The New York Times đã đặt ra thuật ngữ Web 3.0 vào năm 2006. Web 3.0 về nhiều mặt là sự quay trở lại ý tưởng ban đầu của Berners-Lee về Semantic Web, nơi không cần sự cho phép của cơ quan trung ương và không có nút điều khiển trung tâm.

Trong đó Web 2.0 được thúc đẩy bởi sự phát triển của internet di động, mạng xã hội và điện toán đám mây, Web 3.0 sẽ được xây dựng trên các loại đổi mới công nghệ mới, bao gồm điện toán biên, mạng dữ liệu phi tập trung, blockchain và trí tuệ nhân tạo.

Mặc dù chúng ta vẫn chưa chứng kiến ​​sự chuyển đổi hoàn toàn sang Web 3.0, các chuyên gia công nghệ và những người đam mê blockchain đã đưa ra một số dự đoán đầy hứa hẹn về hình thức của Internet trong tương lai. Dưới đây là một số giả định thú vị như vậy.

- Web 3.0 có thể đóng vai trò như một phần mở rộng cho các phần tử khác nhau của Web 2.0. Ví dụ, cách mà các nhà phát triển tạo ra sự kết hợp của hai hoặc nhiều ứng dụng hiện nay, trong Web 3.0, người dùng có thể kết hợp các chương trình và dịch vụ khác nhau cho chính họ, để tùy chỉnh cách họ sử dụng web.

- Hiện tại, người dùng lấy thông tin trên internet từ nhiều máy chủ và cơ sở dữ liệu khác nhau đặt ở các nơi khác nhau trên thế giới. Không có gì ngạc nhiên khi hơn 50% các trung tâm dữ liệu này thuộc sở hữu chung của Amazon, Google và Microsoft. Trong Web 3.0, dữ liệu sẽ được lưu trữ trên các mạng đám mây phi tập trung và các đơn vị lưu trữ tự trị. Do đó, Web 3.0 sẽ không phụ thuộc vào bất kỳ trung tâm dữ liệu tập trung nào để cung cấp thông tin cho người dùng. Tuy nhiên, việc tạo ra một hệ thống lưu trữ dữ liệu phi tập trung mạnh mẽ như vậy bản thân nó đã là một thách thức rất lớn.

- Tìm kiếm trên Internet cũng sẽ hoạt động khác trên Web 3.0. Tương tự như các quảng cáo và nguồn cấp dữ liệu được cá nhân hóa mà bạn trải nghiệm trên Facebook và YouTube. Thông qua việc sử dụng AI tiên tiến, công cụ tìm kiếm trong Web 3.0 sẽ cung cấp các kết quả được cá nhân hóa cho từng người dùng dựa trên sở thích và nhu cầu của họ. Vì vậy, ví dụ: nếu một người ăn thịt và một người thuần chay loại "Nhà hàng tốt nhất lân cận" trên thanh tìm kiếm, họ sẽ nhận được các kết quả khác nhau dựa trên sở thích của họ. Tất nhiên, điều này cũng có nghĩa là các thuật toán sẽ biết nhiều hơn về chúng ta.

- Là người dùng, bạn sẽ có một danh tính duy nhất trên Web 3.0 cho phép bạn truy cập và kiểm soát tất cả nội dung, dữ liệu và dịch vụ của mình mà không cần đăng nhập trên một nền tảng hoặc xin phép một nhà cung cấp dịch vụ cụ thể. Bạn sẽ có thể truy cập Internet từ mọi nơi miễn phí và bạn sẽ là chủ sở hữu duy nhất của tài sản kỹ thuật số của mình.

- Ngoài việc trải nghiệm Internet trên màn hình 2D, người dùng cũng sẽ tham gia vào nhiều môi trường 3D khác nhau. Từ mọi nơi, bạn có thể ghé thăm phiên bản 3D VR của bất kỳ địa điểm lịch sử nào mà bạn tìm kiếm, chơi trò chơi khi với góc nhìn người chơi 3D, thử quần áo trên bản thân ảo của bạn trước khi mua. Trong Web 3.0, bạn cũng có thể dành thời gian trong một siêu thị 3D nhập vai, nơi bạn có thể thu thập hoặc mua tài sản ảo. Tóm lại, với việc sử dụng toàn bộ VR, AR, Semantic Web và AI, Web 3.0 có thể mang lại cho bạn cơ hội tương tác với thế giới ảo tốt hơn so với Web 2.0.

Không ai có thể xác nhận chính xác khi nào chúng ta có thể thấy một Web 3.0 hoàn chỉnh, nhưng có một số cộng đồng trực tuyến như Web3 Foundation, Ethereum Network, Polkadot, v.v. hiện đang thực hiện các dự án khác nhau nhằm đưa Web 3.0 vào cuộc sống.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng kiến ​​trúc Web 3.0 sẽ đòi hỏi nhiều tài nguyên, cơ sở hạ tầng bổ sung và sẽ không phải là một nhiệm vụ dễ dàng để tạo ra một hệ sinh thái có thể chấm dứt sự độc quyền của công nghệ lớn hoặc mong đợi Big Tech chỉ để điều đó xảy ra. Các thông báo gần đây của Facebook về việc chuyển đổi hoạt động kinh doanh của mình sang metaverse cho thấy rằng chúng ta có thể truy cập vào Web 3.0 và thấy rằng nó cũng được kiểm soát bởi những người chơi tương tự như Web 2.0.

Nói tóm lại, Web 3.0 thừa hưởng đặc tính của blockchain sẽ loại bỏ hoàn toàn được bên trung gian, dữ liệu không thể bị sửa đổi, thao túng và có thể hoạt động liên tục không ngừng nghỉ. Nhưng vẫn đang còn những yếu điểm như tốc độ xử lý, độ thân thiện với người dùng, dữ liệu rác tràn ngập. 

Bối cảnh các dự án Web 3.0 hiện tại

Theo bảng xếp hạng các dự án Web 3.0 của Messari, những dự án đang dẫn đầu về vốn hoá có thể kể đến gã khổng lồ oracle Chainlink – vốn hoá hơn 11 tỷ USD, dự án về lưu trữ dữ liệu như Filecoin – vốn hoá hơn 7 tỷ USD… Nếu tính từ đầu năm đến thời điểm viết bài (tháng 11), hầu hết các dự án có mức tăng trưởng rất ấn tượng với vốn hoá tăng trường từ vài lần đến vài chục lần ví dụ như Livepeer, CuBe, NKN…

Sau đây là phân loại các dự án nổi bật theo những mảng khác nhau:

- Quản lý dữ liệu: Chainlink, The Graph, Ocean Protocol, NuCypher, Mask Network, Parsiq, API3…

- Tạo nội dung và phân bổ: Theta Network, Audius, Hive, Steem, LBRY Credits

- Lưu trữ dữ liệu: Filecoin, BitTorrent, Arweave, Siacoin, Storj

- Phát triển ứng dụng: District0x, EPNS

- Xác thực: Civic, Bloom

- Internet of things: Helium, NKN

 - Chia sẻ tính toán: Livepeer, Render Token, Golem

- AI: Fetch.ai 

- Nền tảng huy động vốn: Gitcoin

- Truyền thông xã hội: Kin, Minds

Danh sách phân loại trên mình chỉ điểm ra những dự án nổi bật vì web 3.0 rất rộng và nhiều mảng khác nhau. Hiện tại Web 3.0 vẫn còn khá non trẻ, các dự án cần cải thiện chất lượng sản phẩm của họ và cải thiện trải nghiệm người dùng. Mình sẽ cập nhật thêm về các dự án và thông tin nổi bật trong các bài viết sau. 

Trên đây là các thông tin tổng hợp của nhà VIC để các bạn có thêm góc nhìn về dự án và không phải lời khuyên đầu tư. Chúc các bạn thành công! Hãy tham gia vào cộng đồng VIC của chúng tớ để nắm bắt được những xu hướng mới nhất, cập nhật các hệ sinh thái đa dạng và các dự án tiềm năng để trang bị thêm kiến thức trong thị trường Crypto nhé!

Disclaimer: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin và không được coi là lời khuyên đầu tư. Đầu tư Crypto là một hình thức đầu tư mạo hiểm và người tham gia phải chịu hoàn toàn trách nhiệm với khoản đầu tư của mình. 

Follow us: Fanpage | Group FB | Group chat | Channel Analytics | Channel NFT Youtube